فراماسونری در ایران
اولین اطلاعات پیرامون مبحث و موضوع فراماسونری عمدتا توسط فارسی زبانان ساکن هندوستان که با لژهای انگلیسی برخورد داشته اند ، نشر یافته است. میرعبداللطیف شوشتری و ابوالفتح الحسنی الحسینی سلطان الواعظین از آن جمله اند. و اما اولین فراماسونی که در ایران زیسته و به این سازمان گرایش یافت ، عسگرخان افشار رومی بوده است. او سفیر ایران در انگلستان بود و در همین کشور نیز به فراماسونری پیوست که پس از مدتی به مقام «استادی» رسید و مامور تشکیل شاخه آن در ایران شد. دومین ایرانی مطرح در پیوستن به فراماسونری ، میرزا ابولحسن خان ایلچی بود. او نیز از دولتیان بلندپایه قاجار و خواهرزاده میرزا ابراهیم کلانتر ، وزیر فتحعلی شاه بود. او در سال 1809 میلادی از سوی فتحعلی شاه به عنوان سفیر یا ایلچی نانوریت لندن را بدست می آورد و در سال 1810 به جرگه ماسونی می پیوندد و به «عالی جناب» شهره می شود.دیگر پیشگام فراماسونری در ایران را می توان میرزا صالح شیرازی کازرونی دانست که در سال 1815 همراه با دومین گروه از دانشجویان ایرانی اعزامی به خارج به انگلستان رفت و چهار سال در لندن بود و در همان سال به درجه «استادی» رسید. او همان است که با فن چاپ آشنا شد و به ایران آمد و انتشار نخستین روزنامه ایرانی با عنوان «کاغذ اخبار» ار شروع کرد.از میان نخبگان ایرانی که جذب فرماسونری شد . اولین لژ ایرانی را تحت نام «فراموشخانه» تاسیس نمود ، ملکم خان نظام الدوله بود که خود نخستین بار در سال 1857 به عضویت لژ «دوستی صادقانه» در پاریس در آمد و این در زمان ناصرالدین شاه بود.
شکی نیست که این محافل نقش مهمی در سرنوشت معاصر ایران بازی نموده اند و اعضای آن نیز جزو موثرترین تاریخ معاصر هستند . قتل صدر اعظم هایی وطن پرست نظیر قائم مقام فراهانی و میرزا تقی خان امیرکبیر بر اثر دسیسه های این محافل و به دستور لژ عالی صورت پذیرفته است.
در هنگام روی کار آمدن رضاخان ، لژهای معدودی در ایران فعال بودند و ظاهرا با گسترش دیکتاتوری رضاخان فعالیت آنان ، لااقل در صحن علنی کشور رو به خاموشی نهاد ، اما با تبعید وی به جزیره موریس در سال 1320 و روی کارآمدن محمدرضا پهلوی و ایجاد فضای باز اوایل حکومت او ، کم کم فعالیت فراماسونری نیز رونق می گیرد تا اینکه در زمان نخست وزیری رزم آرا «لژ پهلوی» تاسیس شد ، که بسیاری از سران مملکتی بخصوص شخص شاهنشاه به عضویت افتخاری آن درآمدند و همچنین اسناد بسیاری دال بر فراماسون بودن بسیاری از رجال سیاسی و اقتصادی پهلوی از جمله : اقبال ، فروغی ، هویدا ، علم ، منصور ، شریف امامی و ... وجود دارد.
